Μονή Αγίου Γεωργίου Ηλίων
Η γυναικεία μονή του Αγίου Γεωργίου
βρίσκεται σε πανοραμική τοποθεσία, στο όρος Τελέθριο, μεταξύ του βουνού
Βαλάντι με υψόμετρο 883 μέτρα και του βουνού Γυμνό με υψόμετρο 748
μέτρα. Η θέση που επιλέχτηκε να γίνει η μονή είναι μοναδική, στην
αγκαλιά του βουνού με θέα την απεραντοσύνη του ουρανού και της θάλασσας.
Στη μονή υπάρχουν τίμια λείψανα των
Αγίων: Γεωργίου, Μαρίνης, Μάμαντος και Κυριακής. Αρχικά η μονή είχε στον
περίβολό της τρεις πτέρυγες. Σήμερα έχει μόνο την ανατολική. Η νότια
κατεδαφίστηκε από τον ηγούμενο Κοσμά Ζαρίκο, ενώ η βόρεια από τον
αρχιμανδρίτη Κλήμη Ζώκαρη, που ηγουμένευε εκεί. Οι πτέρυγες που
κατεδαφίστηκαν, αναπληρώθηκαν από τοίχους. Στο βόρειο τοίχο βρίσκεται η
είσοδος της μονής.
Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού είναι
αριστούργημα ξυλογλυπτικής τέχνης και φέρει χρονολογία κατασκευής του
1834, σε επιγραφή χαραγμένη πάνω από την Ωραία Πύλη. Στο μοναστήρι
φυλάσσονται ακόμα τα κομμάτια του τέμπλου του ναού των Αγίων Αναργύρων.
Τα κομμάτια που σώζονται δείχνουν ότι επρόκειτο για τέμπλο με μεγάλη
καλλιτεχνική αξία. Ο ναός των Αγίων Αναργύρων βρίσκεται κοντά στα Ανω
Ήλια και είναι ερειπωμένος. Μέσω του βυζαντινού ρυθμού κατακόμβης που
υπάρχει στη μονή, ο προσκυνητής οδηγείται με υπόγειο θολωτό διάδρομο στο
ναϊδριο του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Στην κατακόμβη υπάρχουν στοές
ανεξερεύνητες. Αυτές εικάζεται οτι ήταν κτίρια του ειδωλολατρικού ναού
του θεού Απόλλωνα. Σε μια από αυτές είναι και το οστεοφυλάκιο της μονής.
Ιστορία – Παράδοση:
Επί αιώνες ήταν ανδρική μονή, το 1970 μετετράπη σε γυναικεία επί Μητροπολίτου Χαλκίδος Νικολάου (Σελέντη). Η μονή εικάζεται ότι έχει κτισθεί στα ερείπια αρχαίου ναού του θεού Απόλλωνα, αρχαίου θεού του ήλιου και του φωτός. Σύμφωνα πάντως με ευρήματα που βρέθηκαν στο ύψωμα Ψηλή Ράχη, στην περιοχή των Ροβιών του δήμου Ελυμνίων, το 2001, εξετάζεται το ενδεχόμενο να βρισκόταν εκεί ο ναός του Απόλλωνα και όχι στα αρχαία ερείπια που κτίστηκε η μονή του Αγίου Γεωργίου.
Ιστορία – Παράδοση:
Επί αιώνες ήταν ανδρική μονή, το 1970 μετετράπη σε γυναικεία επί Μητροπολίτου Χαλκίδος Νικολάου (Σελέντη). Η μονή εικάζεται ότι έχει κτισθεί στα ερείπια αρχαίου ναού του θεού Απόλλωνα, αρχαίου θεού του ήλιου και του φωτός. Σύμφωνα πάντως με ευρήματα που βρέθηκαν στο ύψωμα Ψηλή Ράχη, στην περιοχή των Ροβιών του δήμου Ελυμνίων, το 2001, εξετάζεται το ενδεχόμενο να βρισκόταν εκεί ο ναός του Απόλλωνα και όχι στα αρχαία ερείπια που κτίστηκε η μονή του Αγίου Γεωργίου.
Το πότε ιδρύθηκε η μονή και από ποιους
είναι άγνωστο, γιατί δε διασώθηκε τίποτα εξαιτίας των αλλεπάλληλων
λεηλασιών και καταστροφών των αρχείων της. Η επικρατέστερη άποψη είναι
ότι ιδρύθηκε το 1259 μ.Χ. στα χρόνια της Ενετοκρατίας, αφού είχε
καταστραφεί προηγουμένως
η ομώνυμη μονή της “Θέρμας” που ήταν κτισμένη δυτικά στη χαράδρα που κατεβαίνει προς τον οικισμό της Αιδηψού. Υπάρχει το ενδεχόμενο λοιπόν να ιδρύθηκε από τους διασωθέντες μοναχούς της μονής της “Θέρμας” που προτίμησαν να ιδρύσουν νέα μονή παρά να ξανακτίσουν την
κατεστραμμένη. Το ενδεχόμενο αυτό ενισχύει και το γεγονός ότι αφιερώθηκε στον Αγιο Γεώργιο και όχι στον Αγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο που ήταν αφιερωμένη η σκήτη του.
η ομώνυμη μονή της “Θέρμας” που ήταν κτισμένη δυτικά στη χαράδρα που κατεβαίνει προς τον οικισμό της Αιδηψού. Υπάρχει το ενδεχόμενο λοιπόν να ιδρύθηκε από τους διασωθέντες μοναχούς της μονής της “Θέρμας” που προτίμησαν να ιδρύσουν νέα μονή παρά να ξανακτίσουν την
κατεστραμμένη. Το ενδεχόμενο αυτό ενισχύει και το γεγονός ότι αφιερώθηκε στον Αγιο Γεώργιο και όχι στον Αγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο που ήταν αφιερωμένη η σκήτη του.
Ναός και Σκήνωμα του Αγίου Ιωάννη του Ρώσου 
Saint John the Russian
Ο Όσιος Ιωάννης ο Ρώσος, γεννήθηκε σε
ένα χωρίο της Ν. Ρωσίας, γύρω στο 1690, από ενάρετους και πιστούς
Ορθόδοξους γονείς. Στα χρόνια του Μεγάλου Πέτρου, έλαβε μέρος στο
Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του 1710 με 1711 και αιχμαλωτίστηκε από Τατάρους.
Αυτοί με την σειρά τους, τον πούλησαν σε έναν Οθωμανό Αξιωματικό
Ίππαρχο, ο οποίος έμενε στο Προκόπι της Καππαδοκίας, στη Μικρά Ασία.
Εκεί παρότι πιέστηκε σκληρά και βασανίστηκε για να αλλάξει την πίστη
του, ο Ιωάννης ο Ρώσος δεν το έκανε, έτσι ο Τούρκος τον έριξε σε έναν
υπόγειο στάβλο, όπου έζησε με ταπείνωση, σκλαβιά και ξυπόλητος στο κρύο
μαζί με ζώα, αλλά όσο και κουρασμένος να ήταν,πάντα έτρεχε τις νύχτες
στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, που ήταν κρυμμένος μέσα σε έναν βράχο,
στην Καππαδοκία, όπου και αγρυπνούσε προσεύχοντας. Με τον καιρό οι
Τούρκοι έπαψαν να τον πειράζουν και να του φέρονται άσχημα. Μια μέρα και
ενώ ο Τούρκος αφέντης βρισκόταν στην Μέκκα, η γυναίκα του έκανε τραπέζι
σε συγγενείς και φίλους , για να επιστρέψει με το καλό ο άντρα της. Ο
Ιωάννης υπηρετούσε τότε στο τραπέζι, όταν σερβιρίστηκε και ένα πιάτο από
το αγαπημένο πιλάφι του αφέντη, τότε η γυναίκα του Τούρκου αφέντη
αναστέναξε και είπε πόσο ευχαρίστηση θα ένιωθε ο άντρα της αν ήταν εκεί
μαζί τους και έτρωγε από το πιλάφι. Ο Ιωάννης πήρε τότε ένα πιάτο με
ζεστό πιλάφι και είπε πως θα το έστελνε στον αφέντη στη Μέκκα, βέβαια
όλοι γέλασαν και νόμιζαν ότι θα το έδινε πάλι σε καμιά φτωχή οικογένεια
του χωριού, όπως συνήθιζε. Εκείνος όμως πήγε στον στάβλο του και
προσευχήθηκε στον Κύριο να εκπληρώσει το αίτημα του. Έτσι, όταν ο
Αφέντης του γύρισε από την Μέκκα και τους έδειξε το πιάτο που είχε
ξαφνικά βρει μπροστά του με το αγαπημένο του πιλάφι, τότε όλοι κατάλαβαν
ότι ο φτωχός και καλός Ιωάννης, ήταν Άγιος του αληθινού Θεού. Από τότε
όλοι, όχι μόνο στο Προκόπι, αλλά και στα γύρω χωριά, σεβόντουσαν πια τον
Ιωάννη, το Ορθόδοξο παλικάρι από την Ρωσία και έπαψαν να τον ενοχλούν.
Μονή Οσίου Δαυΐδ
Ο Όσιος καταγόταν από τη
Γαρδινίτζα. Νέος ακόμη έγινε μοναχός. Διετέλεσε ηγούμενος της Μονής
Βαρνακόβης, ασκήτεψε στο Στείριον όρος και δοκιμάσθηκε από τον οθωμανό
άρχοντα της Λιβαδειάς. «Θείω οδηγηθείς Πνεύματι», πέρασε στην
Εύβοια, όπου έκτισε Ναό της Μεταμορφώσεως του Κυρίου, σε σημείο όπου
προϋπήρχε παλαιότερος Ναός, κοντά στο χωριό Ροβιές και «τελείαν συνεστήσατο Μονήν»,
στην οποίαν συνέρρευσαν σύντομα πολλοί μοναχοί. Η φήμη της αγιότητός
του ξαπλώθηκε γρήγορα, έκανε πολλά θαύματα και πριν την οσιακή κοίμηση
του (1 Νοεμβρίου) πολλούς οδήγησε προς σωτηρία «μέγας φανείς εν λόγω και εργω».
Η Μονή, στα χρόνια του
Βυζαντίου είχε τιμηθεί με Αυτοκρατορικούς τίτλους, οι οποίοι δυστυχώς
καταστράφηκαν κατά την πυρπόλησή της. Ακόμη, Πατριαρχικό σιγίλιο του
1638, επί Πατριάρχου Κυρίλλου, αναγνώριζε την Σταυροπηγιακή και
Πατριαρχική αξία της Μονής.
Κατά τη διάρκεια της
ἑπαναστάσεως του 1821, οι Μοναχοί βοήθησαν στον Αγώνα, με αποτέλεσμα νά
προκαλέσουν την οργή των Τούρκων, οι οποίοι κατέστερψαν ολοσχερώς το
Μοναστήρι, το οποίο ανακαινίσθηκε το 1877.
Σε απόσταση χιλιομέτρου
βορείως της Μονής βρίσκεται το «Αγιονέρι». Κατά την παράδοση, ο Όσιος
Δαυΐδ χτύπησε με το ραβδί του το βράχο και ανέβλησε καλό, άφθονο και
ιαματικό νερό. Ακόμη, σε απόσταση 20 λεπτών με τα πόδια στα νότια της
Μονής, υπάρχει το «Ασκητήριο» του Οσίου Δαυΐδ, ένα μικρό σπήλαιο σε
βράχο, με το παρεκκλήσιο του Αγ. Χαραλάμπους.
Παναγιά Ντινιούς
Στο δρόμο Ιστιαίας – Αρτεμισίου, μετά
τον οικισμό Νέα Σινασό, υπάρχει μια διασταύρωση που οδηγεί στην περιοχή
της Παναγίας Ντινιούς, σε απόσταση 6 χιλιομέτρων βορειοανατολικά της
Ιστιαίας.
Ο χώρος είναι ένα μεγάλο πάρκο με
πλατάνια στις όχθες ενός μικρού παραποτάμου του Ξηριά, που ονομάζεται
Δινιόρεμα. Στο μέσο αυτού του πάρκου υπάρχει ο ναός της Παναγίας
Ντινιούς.
Η περιοχή της εκκλησίας, κατά την
περίοδο της τουρκοκρατίας, ανήκε σε Τούρκο μπέη και μετά την επανάσταση
αγοράστηκε από την οικογένεια του Αθανάσιου Πετσάλη, από την οποία το
1928 την αγόρασαν οι αδελφοί Ριτσώνη.
Ο ναός χτίστηκε πάνω σε βυζαντινό ερειπωμένο κτίσμα από την οικογένεια Ριτσώνη το 1952.
Ο ναός χτίστηκε πάνω σε βυζαντινό ερειπωμένο κτίσμα από την οικογένεια Ριτσώνη το 1952.
Η λέξη Ντινιούς είναι τούρκικη, που
σημαίνει επιστροφή. Σύμφωνα με την παράδοση, οφείλει το όνομά της στο
παρακάτω γεγονός: όταν ένας
Τούρκος στρατιώτης πυροβόλησε την εικόνα της Παναγίας, η σφαίρα επέστρεψε και τον σκότωσε.
Τούρκος στρατιώτης πυροβόλησε την εικόνα της Παναγίας, η σφαίρα επέστρεψε και τον σκότωσε.